เลือดกำเดาไหลเป็นภาวะที่พบได้บ่อยในทุกเพศทุกวัย โดยเฉพาะในเด็กและผู้สูงอายุ แม้ว่าส่วนใหญ่จะไม่เป็นอันตรายร้ายแรง แต่ก็อาจทำให้เกิดความกังวลหรือรบกวนชีวิตประจำวันได้ 

เลือดกำเดาไหลเกิดจากเส้นเลือดฝอยในโพรงจมูกแตก ซึ่งอาจมีสาเหตุมาจากปัจจัยหลายประการ เช่น อากาศแห้ง การบาดเจ็บที่จมูก หรือโรคประจำตัวบางชนิด บางครั้งอาจเป็นสัญญาณเตือนของภาวะสุขภาพที่ร้ายแรง เช่น ความดันโลหิตสูงหรือความผิดปกติของการแข็งตัวของเลือด 

การทำความเข้าใจเกี่ยวกับสาเหตุ อาการ และแนวทางป้องกันสามารถช่วยลดความเสี่ยงในการเกิดเลือดกำเดาไหลได้ การปฏิบัติตามคำแนะนำในการดูแลสุขภาพจมูกอย่างถูกต้องสามารถช่วยป้องกันและลดความถี่ของการเกิดภาวะนี้ได้อย่างมีประสิทธิภาพ  

สาเหตุของเลือดกำเดาไหล  

เลือดกำเดาไหลสามารถเกิดขึ้นได้จากหลายปัจจัย แบ่งออกเป็น 2 กลุ่มหลัก ได้แก่  

1. สาเหตุจากปัจจัยภายนอก  

• อากาศแห้ง – อากาศที่แห้งโดยเฉพาะในช่วงหน้าหนาวหรือการอยู่ในห้องแอร์นาน ๆ ทำให้เยื่อบุโพรงจมูกแห้งและเปราะบาง  
• อากาศร้อนจัด – อุณหภูมิสูงอาจทำให้เส้นเลือดฝอยขยายตัวและแตกได้ง่าย  
• การแคะจมูกหรือขยี้จมูกแรงเกินไป – อาจทำให้เส้นเลือดฝอยในโพรงจมูกฉีกขาด  
• การได้รับบาดเจ็บที่จมูก – อุบัติเหตุ การโดนกระแทก หรือแม้แต่การสอดสิ่งแปลกปลอมเข้าไปในจมูก  
• การใช้ยา – การใช้ยาสเปรย์พ่นจมูกบางชนิดที่มีส่วนผสมของสเตียรอยด์หรือยาลดน้ำมูกเป็นเวลานาน อาจทำให้เยื่อบุจมูกแห้งและเปราะบาง  
• มลภาวะและสารเคมี – การสัมผัสกับสารระคายเคือง เช่น ควันบุหรี่ ฝุ่น หรือสารเคมีบางชนิด  

2. สาเหตุจากภาวะสุขภาพ  

• โรคภูมิแพ้ – ทำให้เยื่อบุจมูกอักเสบและเปราะบาง  
• การติดเชื้อในระบบทางเดินหายใจ – ไข้หวัด ไซนัสอักเสบ อาจทำให้เยื่อบุจมูกบวมและเส้นเลือดฝอยแตกได้ง่าย  
• ความดันโลหิตสูง – ความดันโลหิตที่สูงผิดปกติอาจทำให้เส้นเลือดฝอยในจมูกแตก  
• โรคเกี่ยวกับการแข็งตัวของเลือด – เช่น ฮีโมฟีเลีย หรือภาวะเกล็ดเลือดต่ำ  
• การใช้ยาต้านการแข็งตัวของเลือด – เช่น แอสไพริน วาร์ฟาริน ซึ่งอาจทำให้เลือดออกง่ายขึ้น  
• โรคของเยื่อบุโพรงจมูกหรือเนื้องอกในโพรงจมูก – อาจทำให้เลือดออกบ่อยและรุนแรง  

แนวทางป้องกันเลือดกำเดาไหล  

1. ดูแลความชุ่มชื้นของโพรงจมูก  

• ใช้เครื่องเพิ่มความชื้นในอากาศ โดยเฉพาะในช่วงหน้าหนาวหรือเมื่อต้องอยู่ในห้องแอร์เป็นเวลานาน  
• ทาวาสลีนหรือครีมให้ความชุ่มชื้นบาง ๆ ที่เยื่อบุโพรงจมูก  
• หลีกเลี่ยงการใช้สเปรย์พ่นจมูกที่มีส่วนผสมของสารกระตุ้นหลอดเลือดเป็นเวลานาน  

2. ลดการระคายเคืองจมูก  

• หลีกเลี่ยงการแคะจมูกหรือขยี้จมูกแรง ๆ  
• ใช้กระดาษทิชชู่แบบนุ่มเมื่อสั่งน้ำมูก  
• หลีกเลี่ยงการสัมผัสกับสารระคายเคือง เช่น ฝุ่น ควันบุหรี่ หรือสารเคมี  

3. ปรับพฤติกรรมการใช้ชีวิต  

• ดื่มน้ำให้เพียงพอเพื่อให้ร่างกายและเยื่อบุโพรงจมูกชุ่มชื้น  
• รับประทานอาหารที่อุดมไปด้วยวิตามิน C และ K เพื่อเสริมสร้างความแข็งแรงของเส้นเลือด  
• ออกกำลังกายเป็นประจำเพื่อช่วยควบคุมความดันโลหิต  
• หลีกเลี่ยงอุณหภูมิที่ร้อนจัดหรือเย็นจัดเกินไป  

4. การจัดการโรคประจำตัว  

• หากมีโรคความดันโลหิตสูง ควรควบคุมความดันโลหิตให้อยู่ในระดับปกติ  
• หากใช้ยาต้านการแข็งตัวของเลือด ควรปรึกษาแพทย์เกี่ยวกับปริมาณที่เหมาะสม  
• หากมีอาการเลือดออกบ่อยหรือเป็นเวลานาน ควรเข้าพบแพทย์เพื่อตรวจหาสาเหตุที่แท้จริง  

5. วิธีการปฐมพยาบาลเมื่อเกิดเลือดกำเดาไหล  

• นั่งตัวตรงและโน้มตัวไปข้างหน้าเล็กน้อย เพื่อป้องกันไม่ให้เลือดไหลย้อนลงคอ  
• ใช้นิ้วหัวแม่มือและนิ้วชี้บีบจมูกส่วนหน้าไว้ประมาณ 5-10 นาที เพื่อให้เลือดหยุดไหล  
• ประคบเย็นบริเวณสันจมูกเพื่อลดการไหลเวียนของเลือด  
• หลีกเลี่ยงการแคะจมูกหรือสั่งน้ำมูกแรง ๆ หลังจากเลือดหยุดไหล  

บทสรุป  เลือดกำเดาไหลเป็นภาวะที่พบได้บ่อยและมักไม่เป็นอันตราย แต่ในบางกรณีอาจเป็นสัญญาณของโรคร้ายแรง การทำความเข้าใจเกี่ยวกับสาเหตุและวิธีป้องกันสามารถช่วยลดความเสี่ยงได้อย่างมีประสิทธิภาพ 

การดูแลสุขภาพโพรงจมูกให้ชุ่มชื้น หลีกเลี่ยงปัจจัยกระตุ้น และปรับพฤติกรรมการใช้ชีวิตอย่างเหมาะสม จะช่วยลดโอกาสในการเกิดเลือดกำเดาไหลได้ หากเลือดกำเดาไหลบ่อยหรือมีอาการรุนแรง ควรปรึกษาแพทย์เพื่อตรวจวินิจฉัยและรับการรักษาอย่างเหมาะสม